|
زنگ ورزش، یعنی زنگ ایجاد خلاقیت، یعنی زنگ پرورش روح و جسم دانش آموزان. خیلی‌ها معتقدند پایه‌های ورزش قهرمانی از ورزش مدارس شکل می‌گیرد. با توجه به اهمیت ورزش دانش آموزی می‌طلبد که توجه ویژه‌ای از جانب مسوولان نسبت به این امر صورت گیرد اما، آیا آنچه در واقعیت می‌بینیم، نگاه ویژه به این بخش از ورزش است؟
سید غلامرضاکمانه، مدیرکل تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش معتقد است سازمان تربیت بدنی، کمیته‌ی ملی المپیک، فدراسیون‌های ورزشی، باشگاه‌ها و سایر نهادهای مرتبط با ورزش اگر می‌خواهند ورزش کشور را به پیشرفت برسانند باید توجه ورزش دانش آموزی را در راس برنامه‌های خود قرار دهند.
* هدف از ایجاد ساعت ورزش چیست؟
- وقتی می‌گوییم تربیت، بحث عمده آن تربیت بدنی است که بحث رشد جسمانی، سلامت و رشد عاطفی را در شکست‌ها و پیروزی‌ها را در نظر می‌گیرد. در تربیتبدنی بحث خلاقیت در میان است، کودک می‌تواند در برابر محیط تصمیم بگیرد که چه کاری انجام دهد. جمیع اینها باعث می‌شود که درس تربیت بدنی به عنوان یکی از مهمترین عوامل رشد و پرورش مطرح شود. سوابق تاریخی هم نشان می‌دهد افلاطون ورزش را قطبیت بزرگ تعریف کرده است. در فرهنگ ایران باستان به آموختن فنون رزمی و جنگاوری به کودکان تاکید شده است و از فضایل مهم هر قومیت بحث سلامت و شادابی و جنگاوری است. در دنیای امروز تربیت بدنی را به صورت عام به عنوان مهمترین بحث پرورش فرزندان مطرح شده است.
* آیا در عمل ساعت ورزش مدارس توانسته است به این اهداف بزرگ دست یابد؟
- همیشه ماهیت برنامه‌های ما با امکانات موجود فاصله دارد. ما درباره‌ی ایده‌ال‌ها صحبت می‌کنیم اما، با وضع مطلوب فاصله داریم.
* این فاصله چقدر است؟
- میزان فاصله را با عدد نمی‌شود بیان کرد. ما به افزایش کیفیت کار معتقدیم. هدف‌مان کیفی‌سازی همان دو ساعت زنگ ورزش است. از طرفی دانش آموزان هم به آن دو ساعت بسنده نمی‌کنند، چندین کلاس ورزش مختلف هم در بیرون از مدرسه داریم. کانون‌های ورزشی را در تمام مناطق و شهرستان‌ها دایر کرده‌ایم. پدر و مادرها هم به اهمیت ورزش کردن پی برده‌اند و خارج این چارچوب‌ها برای فرزندان خود برنامه‌های ورزشی تدارک دیده‌اند. ورزش صبحگاهی مدارس را هم فعال کرده‌ایم. در حال حاضر در بیش از 70 درصد مدارس ورزش آغازین داریم و افزایش این رقم را به 90 درصد در دستور کار داریم.
* یعنی شما معتقدید که دو ساعت زنگ ورزش مدارس از سطح کیفی بالایی برخوردار است؟
- مهمترین بحث در کیفی‌سازی ساعت ورزش، بحث تربیت مربیان تحصیل کرده است. ما 21 هزار دبیر ورزش داریم که 80 درصد آنها متخصصین تربیت بدنی بوده و 20 درصد باقیمانده دوره‌های آموزشی را دیده‌اند.
* به نظر شما واقعا معلمان غیر تخصصی می‌توانند زنگ ورزش را اداره کنند؟
- ا ین افراد با ورزش آشنا هستند، بی‌تخصص نبوده و تجربیاند. بحث دیگر در کیفی‌سازی مدارس بحث فضاست. در فضای ورزشی افزایش نسبی داشته اما، افزایش مطلوب نداریم. تا حدود دو سال پیش سرانه‌ی فضای ورزشی از 0/18 متر بود حالا این سرانه را به 0/32 رسانده‌ایم که تا یک متر، برنامه‌ی چهارم توسعه فاصله دارد. بعد از فضا بحث تجهیزات مطرح است. با توجه به تنوع رشته‌ها وپراکندگی آنها تجهیز ورزش مدارس به بودجه زیادی نیاز دارد. بیش از 15 هزار مدرسه داریم که همگی نیازمند تجهیز مناسب هستند. از طرفی تنها وزارت آموزش و پرورش مسوول تامین اعتبار این بخش است و این امر بار مالی سنگینی را به دوش وزارتخانه وارد کرده است. هر چند به طور سالیانه افزایش اعتبار داشته‌ایم اما، باید منابع جدید را تعریف کنیم. بحث بعدی، مساله‌ی انگیزش است، اگر فعل خواستن نباشد هرچه تجهیزات و مربی هم داشته باشیم، فایده‌ای ندارد.
* آنچه که به نظر می‌رسد، این است که ورزش مدارس ما در رکود قرار دارد و نتوانسته به ماهیت اصلی خود برسد. آنچه امروز در زنگ ورزش مدارس اتفاق می‌افتد، چیزی نیست که ما را به هدف اصلی ایجاد درس ورزش برساند؟
- من این بحث‌ها را قبول ندارم، اینها سوال نیست، بحث‌های جهت‌دار است. بررسی ورزش دانش‌آموزی یعنی بررسی نقش معلم، فضا، مسابقات و... بپردازیم. باید این بحث‌ها را آنالیز کنیم. یکی با دید مثبت به ورزش دانش آموزی نگاه می‌کند و دیگری با دید منفی. ما باید ساختاری بحث کنیم. بعضی انتقادات را می‌پذیرم به شرط آنکه انتقاد در مسیر بهبود و ارایه پیشنهاد و راه حل مناسب باشد به ما جهت دهد و بحث بهره‌وری را مطرح کند. ما در قبال بودجه‌ای که می‌گیریم بهره‌وریم باید ببینند که با توجه به بودجه، نیروی انسانی و امکانات چقدر بهره‌وری داشته‌ایم.
* با توجه به مشکلاتی که در ورزش شاهد آن بوده‌ایم، بحث تغییر ساختار کل ورزش کشور مطرح شده، به نظر شما ورزش دانش آموزی هم به عنوان بخشی از ورزش کشور و با توجه به مشکلات موجود در این بخش ورزش دانش آموزی هم به تغییر ساختار نیاز دارد؟
- برای ورزش کشور باید یک مدل مطرح شود، آنچه به عنوان نظام جامع مطرح شد کارایی و اثربخشی لازم را نداشت چرا که وحدت فرماندهی نداشت. در آن طرح مشخص نشده بود که سازمان تربیت بدنی چقدر می‌تواند روی آموزش و پرورش نفوذ داشته باشد. همه چیز در حد یک شورا بود و شورا اثر بخشی لازم را ندارد. وقتی می‌گوییم وحدت فرماندهی یعنی باید رییس سازمان تربیت بدنی باید بتواند در ارتباط با عزل و نصب و اداره امور مرتبط با امور ورزش اعمال مدیریت کند. باید تکلیف ورزش کشور روشن شود و مشخص کنیم که ورزش دولتی است یا غیر دولتی. بیماری بدنه‌ی ورزش را می‌گویم تا به ساختار برسیم. جزایر متعددی در ورزش کار می‌کنند که بعضا هم‌پوشانی و یا تقابل دارند که باعث اتلاف منابع می‌شود. وقتی به جای برنامه محور، نتیجه محور شدیم ورزش گلخانه‌ایی رشد می‌کند و چند ستاره نتیجه را عوض می‌کنند.
* درباره ساختار ورزش دانش آموزی صحبت کنید.
- ساختار آموزش و پرورش وضعیت مطلوب دارد. به این دلیل که به فرهنگ ورزش توجه می‌کنیم.
* یعنی واقعا آموزش و پرورش به فرهنگ ورزش توجه کرده است؟
- فرهنگ یک عامل چند وجهی است. حالا به جایی رسیده‌ایم که پدر دانش آموز انتظار دارد ساعت ورزش پربار باشد.
* میزان اعتبارات شما چقدر است؟
- کل اعتبارات ما 14 میلیارد تومان است. مشکل این است که فقط آموزش و پرورش تامین اعتبار کنند که نمی‌کنند، بحث کاشت و داشت و برداشت مطرح است، مرحله کاشت و داشت شامل استعدادیابی و پروش استعداد بوده و مرحله برداشت به برگزاری مسابقات و اعزام‌های برون مرزی اختصاص دارد. اگر سازمان تربیت بدنی می‌خواهد برای المپیک‌های 2012، 2016 و 2020 برنامه‌ریزی کنند باید بداند که قهرمانان ما حالا در دبستان‌ها، مدرس راهنمایی و دبیرستان‌ها حضور دارند. اگر می‌خواهید روی ورزش قهرمانی کار کنید باید سراغ کسانی که در مرحله کاشت هستند، برویم. ما داریم سیستم استعدادیابی را پیاده می‌کنیم ولی اعتباراتی که به طور کامل استعدادیابی را پوشش دهد کم است. سازمان تربیت بدنی، کمیته ملی المپیک، شورای شهر و باشگاه‌ها باید به ورزش دانش آموزی کمک کنند این به نفع خود باشگاه‌هاست. اعتبارات ما رشد نداشته‌اند و قطعا برنامه‌های ما فراتر از اعتبارات است. ما چهار برنامه اصلی و 16 فعالیت در دستور کار داریم. یکی از این برنامه‌ها، طرح آشنا "آموزش شنا به دانش آموزان" است که به عنوان یک الزام برای کل دانش آموزان مطرح می‌شود. باید همه اعتبارات خود را بگذاریم برای این طرح.
* سرانه مدارس برای تجهیز وسایل ورزشی چقدر است؟
- سال گذشته در بعضی استان‌ها این سرانه برای هر دانش آموز 500 تومان بود که در بعضی استان‌ها حتی دو هزار تومان هم توانستند بگیرند. بحث مطالبات مطرح است خود معلمان ورزش هم باید پیگیر باشند و اجازه ندهند این مبلغ که خاص تجهیز ورزشی است، به سایر مسایل اختصاص یابد.
* چه برنامه‌هایی برای توسعه امکانات ورزشی مدارس دارید؟
- به دنبال توسعه‌ی صنایع واعتبارات هستیم. برای کوتاه مدت تفاهم نامه با سازمان تربیت بدنی بر استفاده از سالن‌های نزدیک امضا کرده‌ایم و در دراز مدت هم بحث ساخت سالن‌های ورزشی را در دست داریم.
* آیا تاکنون اقدامی در این باره انجام داده‌اید؟
- در مصوبات سفرهای استانی رییس جمهور آمده است که یکی از سالن‌های احداث شده را به آموزش و پرورش اختصاص دهند، اخیرا بعضی از استان‌ها توانسته‌اند از این محل مصوبه بگیرند.
* پیش از این تربیت بدنی آموزش و پرورش زیرنظر معاونت سلامت و تندرستی اداره می‌شد، آیا قرار دادن آن در زیر مجموعه‌ی معاونت پرورشی به ورزش دانش آموزی ضربه وارد نکرده است؟
- ما در چارچوب قانون کار می‌کنیم. بحث قانون گذاری کار ما نیست. اما نظر شخصی من این است تربیت بدنی هم پرورش است و یکی از پرورش‌های ما تربیت بدنی است. ما وقتی که به اهداف المپیک برمی‌گردیم می‌بینیم که مشی المپیک رقابت محض نیست، بحث بازی جوانمردانه مطرح است. در فرهنگ اصیل ایرانی بحث خصایص انسانی مطرح است. در نتیجه همراه بودن تربیتبدنی به پرورش؛ فرهنگ اصیل ورزشی، ملی و مذهبی ماست. مهم این است که چقدر امکانات داریم. حالا هم فرقی نکرده است قبلا معاونت تربیت بدنی و تندرسی بودیم و حالا معاونت تربیت بدنی و پرورشی. هرچه ورزش به سمت فرهنگ آمد به سمت رشد حرکت می‌کنیم و هرچه به سمت پدیده‌ی اجتماعی رفت (یعنی ورزش برای ورزش) به ابتضال کشیده می‌شود و به جایی می‌رسیم که نیروی انتظامی باید ورزش را جمع کند.
* فکر می‌کنید تربیتبدنی در گذشته موفق‌تر بود یا حالا که در زیر مجموعه معاونت پژوهشی قرار گرفته است؟
- مقایسه کردن جالب نیست. به جز اینکه با مصداق دقیق باشد. همه‌ی تلاش ما این است که بار فرهنگی ورزش دانش آموزی را بالا ببریم.
* علیرغم همه صحبت‌هایی که درباره ساختار ورزش دانش آموزی، فرهنگ ورزش و اهمیت زنگ ورزش می‌شود اما، متاسفانه هنوز درس ورزش نتوانسته است جایگاه اصلی خود را در مدارس پیدا کند. هنوز از معلمان ورزش می‌خواهند که ساعت خود را به سایر دروس دهند؟ چرا؟
- بعید می‌دانم که این اتفاق در مدارس صورت بگیرد. ما ناظر به مدارس می‌فرستیم. هیچ کس حق ندارد ساعت درس تربیت بدنی را به درس دیگری اختصاص دهد. این کار غیر قانونی است و معلمان ورزش موظف‌اند به مدیر گروه استان گزارش دهند.
* اما، واقعیت این است که این امر صورت می‌گیرد و حتی وجه قانونی هم یافته است. یکی از معلمان ورزش به یک بخش نامه اشاره می‌کند که درآن آمده است دانش آموزان با تشکیل کارگروه‌های مختلف به تقویت درس‌های خود بپردازند و در این راستا معلمان پرورشی و ورزش همکاری لازم را با دانشجویان به عمل برسانند.
- اگر بحث همکاری باشد، سایر دروس باید با ساعت ورزش همکاری کنند. مهمترین دروس برای آموزش و پرورش دروسی چون انشاء، هنر و ورزش است. چون فعالیت می‌آورد، فرق انسان با کامپیوتر همین فعالیت است.
* یکی از مشکلاتی که در درس تربیت بدنی دیده می‌شود، نبود سرفصل است. این امر باعث می‌شود سلیقه‌ای با ورزش برخورد شود، برنامه‌ایی برای رفع این مشکل دارید؟
- کتاب راهنمایی درس تربیت بدنی مهرماه بین دبیران ورزش توزیع می‌شود و سرفصل دروس را برای معلمان مشخص می‌کند. اما، خلاقیت را ازمعلمان نمی‌گیریم. وضعیت اقلیمی و بومی شهرهای مختلف ایران متفاوت است و نمی‌توانیم از معلمان ورزش بخواهیم یک دست کار کنند. باید حد وسط را رعایت کنیم. درس تربیت بدنی، درس ضد استرس است و نباید دچار سختی غیرمتعارف شود.
* خیلی‌ها معتقدند مسیر ورزش قهرمانی از ورزش دانش آموزی می‌گذرد و اگر می‌خواهیم در ورزش قهرمانی به اوج برسیم باید به ورزش دانش آموزی برسیم. اما، در حال حاضر بخش قهرمانی ورزش دانش آموزی نسبت به بحث همگانی در اولویت توجه قرار دارد. به نظر شما اولویت ورزش دانش آموزی چیست؟
- با هدف تولید بهترین محصول کشاورزی درشت‌ترین میوه هم بدست می‌آید. بهترین محصول توسعه ورزش بین دانش آموزان است و درشت‌ترین میوه همان ورزش قهرمانی است. هر دانش آموزی با درس تربیت بدنی به تناسب اندام و سلامت برسد. در کنار این موضوع می‌تواند یکی از فنون ورزشی را یاد بگیرد و از آن لذت ببرد. در کنار آن یک سری نخبه‌ها هستند که می‌توانند در مسیر قهرمانی قرار بگیرند و برای کشور باعث افتخار شوند در حالی که قاعده هرم یعنی 14 میلیون دانش آموز را مورد توجه اصلی قرار داده‌ایم به نوک هرم یعنی استعدادهای خاص هم توجه داریم.
* چقدر برای برگزاری المپیاد دانش آموزان تابستان 87 هزینه کرده‌اید؟
- سه میلیارد تومان هزینه شد.
* آیا بهتر نبود باتوجه به بودجه ناچیز 14 میلیارد تومان ورزش دانش آموزی، این سه میلیارد تومان را به تجهیز مدارس مناطق محروم اختصاص می‌دادید؟
- هر چیزی به جای خودش نیکوست. نزدیک 20 هزار نفر در این المپیاد شرکت کرده‌اند. اگرالمپیاد نداشتیم انگیزه برای مسابقات کلاسی و مدرسه و منطقه‌ایی از بین می‌رفت.
* آیا توجه به ورزش قهرمانی باعث می‌شود که معلمان فقط به دانش‌آموزان نخبه توجه کنند و از توجه به اصل ورزش دانش آموزی یعنی توسعه ورزش بین همه دانش آموزان بازمانند؟
- ما الگوی برتر تدریس داریم و امسال هم جشنواره الگوی برتر تدریس را در کردستان برگزار کرده‌ایم. این الگوها ارایه شد و سعی می‌کند جهت فکری معلمان را به سمت قاعده‌ی ورزش بیاورد اما، ممکن است دبیران ورزشی هم پیدا شوند که مسابقه محور باشند.
* هنوز هم شاهدیم که معلمان غیر ورزش به خصوص در مناطق دور افتاده به ارایه درس تربیت بدنی می‌پردازند؟ بعضا بعضی از معلم‌ها برای پر کردن موظفی خود به زنگ ورزش روی می‌آورند، آیا با این عمل برخورد نمی‌کنید؟
- این کار مشکل حقوقی دارد. اگر زنگ ورزش را به فرد غیر متخصص بدهند و حادثه‌ایی اتفاق بیفتد مثل راننده‌ایی است که گواهی نامه ندارد و باید به قانون پاسخگو باشد.
* شما نظارتی نمی‌کنید؟
- ما نظارت داریم و مخالف این مساله هستیم. علیرغم نظارت‌های راهنمایی و رانندگی در سطح شهر پارک دوبله صورت می‌گیرد. بعد از استفاده از مربی غیر متخصص هر مساله‌ای که اتفاق بیفتد به عهده تصمیم گیرنده است.
به نقل از خبرگزاری ایسنا
| 
